Gdy transakcja zagraża konkurencji

Jednym z najważniejszych sposobów oddziaływania na kształt transakcji potencjalnie zagrażającej konkurencji jest korzystanie z prawa do bycia wysłuchanym w postępowaniach z zakresu kontroli koncentracji prowadzonych – na przykład – przez Komisję Europejską.

Postępowania z zakresu kontroli koncentracji przeciwdziałają transakcjom, których implementacja stanowi znaczące utrudnienie skutecznej konkurencji na jednym lub kilku rynkach. Organy ochrony konkurencji muszą więc ocenić prawdopodobne skutki planowanej transakcji, w tym te dotyczące cen, dostępności, czy innowacyjności oferowanych produktów.

Wobec faktu, że planowana transakcja może negatywnie oddziaływać na interesy niektórych przedsiębiorców, strony planowanej transakcji powinny znać formy, jakie może przyjąć krytyka innych przedsiębiorców. Jednocześnie tacy przedsiębiorcy powinni wiedzieć jakie działania mogą podejmować by wpłynąć na transakcję, która będzie oddziaływać na ich przyszłe funkcjonowanie i umacnia rynkową pozycję konkurentów będących stronami planowanej transakcji.

Gromadzenie informacji o rynku

W toku postępowań z zakresu kontroli koncentracji, Komisja może wnioskować o udzielenie informacji (art. 11(2) lub 11(3) Rozporządzenia Rady (WE) nr 139/2004). Komisja kieruje swoje wnioski w formie internetowego kwestionariusza do podmiotów, które działają na rynkach, na których planowana transakcja może mieć skutki (w szczególności, do klientów, dostawców oraz konkurentów stron planowanej transakcji).

Wnioski o udzielenie informacji dotyczą zwykle informacji o rynkach, na których działają strony planowanej transakcji, a udzielane odpowiedzi są ważnym źródłem informacji na temat oferowanych produktów oraz rynku i warunków na nim panujących.

Komisja ma ograniczony czas na ocenę planowanej transakcji, tj. 25 lub 35 dni pracujących w I fazie postępowania oraz 90 lub 105 dni pracujących w II fazie. Terminy na udzielenie odpowiedzi są więc krótkie, ale w uzasadnionych przypadkach Komisja godzi się na ich przedłużenie. Kwestia ta jest istotna, ponieważ Komisja może nałożyć kary finansowe z tytułu nieudzielenia informacji w terminie, a dodatkowo także z tytułu udzielenia informacji nieprawidłowych, niekompletnych lub wprowadzających w błąd (art. 14 lub 15 Rozporządzenia Rady (WE) nr 139/2004).

Wniosek zainteresowanego przedsiębiorcy

Celem Komisji jest zapewnienie transparentności postępowań z zakresu kontroli koncentracji i sprawnej komunikacji między uczestnikami postępowań. Stąd, niezależnie od wniosków o udzielenie informacji, przedsiębiorca – najczęściej konkurent – może wnioskować o status zainteresowanej strony trzeciej. Wniosek taki kierowany jest wówczas do Rzecznika Praw (Hearing Officer) na podstawie art. 18(4) Rozporządzenia Rady (WE) nr 139/2004 w związku z art. 16 Rozporządzenia Komisji (WE) nr 802/2004 i w związku z art. 5 Decyzji Przewodniczącego KE nr 2011/695/UE.

Wnioskodawca może także żądać nieujawniania swojej tożsamości stronom transakcji (art. 5(4) Decyzji Przewodniczącego KE nr 2011/695/UE) oraz może ubiegać się o udział w formalnym wysłuchaniu, które ma miejsce w II fazie postępowania (art. 16(2) Rozporządzenia Komisji (WE) nr 802/2004). Kwestia ta powinna być jednak szczegółowo rozważona, bo udział w formalnym wysłuchaniu skutkuje ujawnieniem tożsamości wnioskodawcy.

W praktyce, do takiego wniosku można dołączyć stanowisko przedstawiające prawdopodobne skutki planowanej transakcji. Stanowisko to powinno uwzględniać decyzje Komisji wydane w sprawach dotyczących podobnych produktów. Umożliwi to zainteresowanej stronie trzeciej zwrócenie uwagi na te aspekty planowanej transakcji, które Komisja będzie szczególnie analizować.

Możliwe działania zainteresowanego przedsiębiorcy

Z uwagi na charakter postępowań z zakresu kontroli koncentracji, Komisja ceni proaktywne działania zainteresowanych przedsiębiorców. Należą do nich, m.in.:

• Kontakty z gabinetem Rzecznika Praw celem uzyskania informacji o statusie sprawy i nowych przedsiębiorcach będących zainteresowanymi stronami trzecimi.
• Kontakty z Komisją celem podsumowania stanowiska zainteresowanej strony trzeciej oraz zapytania o status sprawy, przyszłe wnioski o udzielenie informacji, dalsze informacje użyteczne w analizie transakcji, ewentualne zobowiązania stron transakcji. Niemniej, zależnie od etapu postępowania i wstępnej oceny skutków transakcji, Komisja dysponuje szeroką swobodą w udostępnianiu informacji zainteresowanym stronom trzecim.
• Spotkania trójstronne z Komisją oraz stronami planowanej transakcji.

Dodatkowo, możliwa jest wymiana uwag z innymi przedsiębiorcami, którzy mogą być krytyczni wobec skutków planowanej transakcji. Wymiana ta musi być zgodna z prawem konkurencji i powinna być przeprowadzana przez niezależnych prawników, którzy nie udostępnią klientom poufnych informacji innych przedsiębiorców.

Kroki po decyzji Komisji

Odwołania od decyzji Komisji w sprawach z zakresu kontroli koncentracji są dość rzadkie. Od wejścia w życie pierwszego europejskiego rozporządzenia dotyczącego kontroli koncentracji w 1990 r. zostało wniesionych 47 odwołań, na podstawie których 9 decyzji Komisji zostało ostatecznie uchylonych, z czego aż w 4 przypadkach skuteczne odwołania zostały wniesione przez zainteresowane strony trzecie (C-68/94 i C-30/95; T-156/98; T-114/02; T-394/15).

Stąd, w przypadku niekorzystnej decyzji Komisji, w terminie dwóch miesięcy i 10 dni od daty publikacji decyzji, zainteresowana strona trzecia może rozważyć złożenie odwołanie do Sądu UE. Możliwość ta wynika z Artykułu 263 TFUE, zgodnie z którym odwołanie może wnieść każda osoba, która jest adresatem decyzji lub której wspomniana decyzja dotyczy bezpośrednio i indywidualnie. Sąd UE najprawdopodobniej zaakceptuje odwołanie składane przez konkurenta stron transakcji, w szczególności, gdy brał on udział w postepowaniu przed Komisją (Francja przeciwko Komisji, C-68/94 i C-30/95; Sun Chemical, T-282/06).

Artykuł "Gdy transakcja zagraża konkurencji" autorstwa Marcina Alberskiego ukazał się dnia 11 stycznia 2019 roku w dzienniku Rzeczpospolita.