Urlop bezpłatny na studia i szkolenia

Brak zgody i inicjatywy pracodawcy co do podnoszenia przez pracownika kwalifikacji, nie zamyka drogi rozwoju profesjonalnego. Jednak skorzystanie z alternatywnych rozwiązań zależy od dobrej woli szefa i ustaleń stron.

Zgodnie z ogólną zasadą ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych ustanowioną w przepisach kodeksu pracy, osobie, która podnosi kwalifikacje zawodowe z inicjatywy pracodawcy lub za jego zgodą, przysługuje płatny urlop szkoleniowy oraz płatne zwolnienie z całości lub części dnia pracy.

Jednak co w sytuacji, gdy szef nie inicjuje ani nie wyraża zgody na proponowane przez podwładnego formy dokształcania? Czy pracownik jest zmuszony zrezygnować z wybranej przez siebie formy rozwoju? Niekoniecznie.

Osoba, która zdecyduje się poszerzać swoje kompetencje bez zgody czy inicjatywy pracodawcy, może wystąpić o udzielenie jej bezpłatnego urlopu lub zwolnienia z całości lub części dnia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia (art. 103[^6] k.p.).

Tylko na wniosek

Pracodawca może udzielać urlopu bezpłatnego jedynie na pisemny wniosek pracownika. Przy czym decyzja o udzieleniu tego urlopu zostanie wówczas pozostawiona wyłącznemu uznaniu szefa. Nie jest on zatem w żaden sposób związany wnioskiem i może odmówić, zwłaszcza jeśli urlop wiązałby się z dezorganizacją procesu pracy. Nie musi ponadto w żaden sposób uzasadniać swojej odmowy.

Wyjątki w przepisach 

Należy jednak mieć na względzie szczególne przypadki, gdy pracodawca musi udzielić urlopu bezpłatnego. Niektóre rodzaje urlopów bezpłatnych uregulowane przepisami pozakodeksowymi przewidują bowiem obowiązek udzielenia pracownikowi takiego urlopu. Wówczas zatrudniony ma roszczenie o jego udzielenie. Przykładowo urzędnikom i pracownikom administracji publicznej przysługuje urlop bezpłatny w urzędzie, w którym pracują, na czas kształcenia w szkole administracji publicznej.

Co do zasady, urlopu bezpłatnego udzielonego pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje z własnej inicjatywy nie wlicza się do okresu jego zatrudnienia. Jednak i tutaj przepisy szczególne mogą regulować te kwestie w odmienny sposób.

Porozumienie stron

Wymiar urlopu bezpłatnego (jeśli nie jest wskazany w przepisach szczególnych), a także ewentualnie inne świadczenia przyznane pracownikowi, strony powinny ustalić w porozumieniu w sprawie podnoszenia kwalifikacji bez zgody pracodawcy. Strony mogą swobodnie kształtować jego treść. Tym samym pracodawca może bez przeszkód przyznać podwładnemu świadczenia zbliżone do tych, jakie przysługują osobie podnoszącej kwalifikacje z inicjatywy pracodawcy.

W takim porozumieniu trzeba jednak wskazać wprost, że podstawą działania stron jest art. 103[^6] k.p. Pozwoli to uniknąć ewentualnych roszczeń pracownika co do realizacji świadczeń wskazanych w art. 103[^1] § 2 k.p. z uwagi na wyrażenie zgody przez pracodawcę na podnoszenie przez niego kwalifikacji.

Artykuł "Urlop bezpłatny na studia i szkolenia" autorstwa Barbary Klimczyk ukazał się 15 listopada 2018 roku w dzienniku Rzeczpospolita.